Hoe omgaan met seizoensgebonden allergieën?

Last van niesaanvallen, een verstopte of net voortdurend lopende neus, ogen die fel tranen alsof je er een stofje in hebt (bindvliesontsteking, ook wel conjunctivitis genoemd), hoofdpijn, hoesten? Dat zijn allemaal symptomen van hooikoorts (ook wel: allergische rinitis, of pollinosis).

In ernstigere gevallen kunnen ook milde ademhalingsproblemen of zelfs astma-aanvallen optreden.

Hooikoorts is een allergische reactie op stuifmeel (ook pollen genoemd). Het aantal lijders gaat duidelijk in stijgende lijn. De ziekte treft met name kinderen en jongvolwassenen. De ‘slachtoffers’ hebben er elk jaar vanaf ongeveer dezelfde datum last van, en de overlast houdt aan zolang bepaalde planten in bloei zijn.

In België zijn het vooral de bomen, gras- en kruidensoorten die pollenallergieën uitlokken.

Goed om weten: erfelijkheid is een belangrijke factor. Kinderen waarvan één of beide ouders allergisch zijn, kunnen op hun beurt een allergie ontwikkelen – waaronder hooikoorts.

Symptomen verlichten

Zelfs in een stedelijke omgeving is het onmogelijk om volledig te ontsnappen aan pollen in de vrije lucht. De wind verspreidt pollen immers tot honderden kilometers ver. Geneesmiddelen genaamd anti-histamines worden gebruikt om de ontstekingsreactie te verminderen, en zo ook de intensiteit van de hooikoortsaanvallen te beperken.

Soms zijn zogenaamde decongestiva nodig om een verstopte neus te deblokkeren, maar hun werking is van korte duur. Bovendien moeten ze met grote omzichtigheid worden gebruikt. Volstaan ze evenwel niet, dan kunnen geneesmiddelen gebaseerd op cortisone worden voorgeschreven als basisbehandeling. Deze lokaal werkzame corticosteroïden worden doorgaans via rechtstreeks in de neus toegediend. Ze genezen de allergie niet, maar verminderen wel de aanvallen.

Conclusie: de behandeling hangt af van de ernst van de symptomen.

Goed om weten: een neusontsteking (rinitis) die goed onder controle gebracht wordt met anti-histamines, zal minder makkelijk ontsporen tot een bijholteontsteking (sinusitis) of astma.

Desensibilisatie

Wanneer de oorzaak van een allergie duidelijk gedefinieerd is, kan men ook overgaan tot desensibilisatie, anders gezegd: specifieke immunisatie. Dit betekent dat men het lichaam opnieuw laat wennen aan het stuifmeel dat verantwoordelijk is voor de allergie, om zo een tolerantie te creëren.

Concreet dient men minimale doses van het allergeen in langzaam stijgende hoeveelheden toe, totdat het lichaam niet langer reageert. Dit kan in de vorm van onderhuidse injecties, of via druppels op de tong. Desensibilisatie kan uitgevoerd worden zowel voor als tijdens het pollenseizoen, of het hele jaar door. Men moet echter rekenen met 3 tot 5 jaar vooraleer men goede resultaten kan verkrijgen.

Als de patiënt mono-allergisch is, heeft de behandeling duidelijk meer effect dan wanneer hij of zij last heeft van meerdere allergieën tegelijk. Maar in alle gevallen vermindert de immunisatie de intensiteit van de symptomen, de noodzaak om geneesmiddelen in grote hoeveelheid in te nemen, en het risico dat een allergische rinitis escaleert tot astma.

Kruisallergieën…

Allergenen vermenigvuldigen zich, nestelen zich waar ze niet verwacht worden en, erger nog, kruisen zich met elkaar en veroorzaken zo allerlei vreemde interacties. Dat iemand die allergisch is voor amandelen ook last kan hebben van cashewnoten, is makkelijk te begrijpen. En dat iemand die allergisch is voor garnalen ook niet tegen krab kan, is evenmin verrassend.

Maar hoe verklaren dat wie een allergie heeft voor het stuifmeel van berkenbomen ook allergisch reageert op wortelen? Dat is het mysterie van de kruisallergieën, die overigens ook in frequentie toenemen. Specialisten hebben er een tenminste gedeeltelijke verklaring voor gevonden: een aantal schijnbaar zeer verschillende planten hebben eiwitten en andere stoffen gemeen. Die hebben dezelfde structuur, en dat wekt bij sommigen een vergelijkbare allergische reactie op.

… een vreemd fenomeen

Hoewel allerlei soorten mogelijk zijn, hebben kruisallergieën vaak betrekking op groenten en fruit. Zodoende kan een allergie voor graspollen ook betekenen dat men allergisch is voor tomaat of peper. Maar sommige ‘kruisbestuivingen’ zijn nog verrassender: een allergie voor katten kan ook een allergie voor varkensvlees met zich meebrengen. En gevoeligheid voor het ene kan voldoende zijn om een allergische reactie voor het andere op te wekken, zelfs zonder voorafgaand contact.

Ook opmerkelijk: eenzelfde persoon kan allergisch zijn voor een bepaalde pollensoort, voor garnalen én voor Roquefort-kaas. De lijst van kruisallergieën tussen latex en voedselsoorten wordt overigens ook steeds langer.

Dat is bijvoorbeeld het geval met bananen, avocado’s en kastanjes. Als u allergisch bent voor latex, riskeert u dat ook te worden voor één van deze vruchten, en omgekeerd. Specialisten proberen de belangrijkste allergenen en hun interacties in kaart te brengen, maar dat is een moeilijke opgave, gezien de explosie van voedselallergieën.

Dagdagelijkse preventie

Helemaal aan pollen ontsnappen is onmogelijk. Maar u kan wel stappen ondernemen om het contact met deze allergenen te verminderen. Vermijd bijvoorbeeld wandelingen in de velden of hoog gras, zowel in de lente als bij droog en zonnig weer.

Ga bij voorkeur vroeg de deur uit. Nadat u buiten geweest bent, neem een douche en spoel uw haar om stuifmeel te verwijderen. Sluit de ramen als u met de auto rijdt. Verlucht uw woning ’s morgens vroeg, wanneer er minder pollen in de lucht zit. Sluit vervolgens de ramen voor de rest van de dag.

Laat iemand anders tuinieren, en maai het gras niet zelf. Doe niet aan buitensport wanneer er veel pollen in de lucht hangt. Laat uw wasgoed niet buiten drogen, want pollen hecht zich vast aan kleding. Doe elke dag andere kleren aan. En kies voor een vakantie aan zee eerder dan in het binnenland.

Een allergie kan een andere verbergen

Pakweg 30% van hooikoortspatiënten ontwikkelen ook een allergie voor bepaalde groente- of fruitsoorten.

Berkenpollen: abrikoos, amandel, kers, wortel, selderij, kiwi, perzik, hazelnoot, walnoot, peer, appel, aardappel.

Elzenpollen: abrikoos, wortel, selderij, peterselie, kers, nectarine, hazelnoot, perzik, appel, peer, pruim, hazelnoot.

Alsempollen: dille, wortel, komijn, selderij, koriander, venkel, peterselie.

Graspollen: pinda, tomaat, meloen, kiwi, aardappel, peper, tarwebloem.

Wie allergisch is voor latex, moet op zijn hoede zijn voor abrikoos, avocado, banaan, kastanje, kers, vijg, passievrucht, kiwi, papaja en boekweit.